Ils : Hey Bart. -
Bart : Hey. Dag Ils. -
Ils : Bart. Wat is er aan de hand met empathie? Want ik las in een onderzoek dat er een daling zou zijn van 40%. Van empathie dus, over de afgelopen twintig jaar. -
Bart : Ja, klopt hè? We zitten eigenlijk met de. Dus het is een onderzoek van de Universiteit van Michigan, waarbij er eigenlijk is gezien bij bij jongeren dat er in hetzelfde onderzoek longitudinaal betekent. Eigenlijk over een veel langere periode stellen ze telkens dezelfde vragen. Dus waarbij ze zien dat de mate dus zelf gerapporteerd door die studenten zelf, dat zij aangeven minder empathisch te zijn dan twintig jaar geleden. Tot 40% minder empathie zelfs. En dat is iets wat, ja, wat bijvoorbeeld ook door een zekere Jan Derksen. Jan Derksen is een is een Nederlandse hoogleraar klinische psychologie, dus een autoriteit op het vlak van narcisme aan de Radboud of Radboud Universiteit van Nijmegen, maar ook aan de VUB dus die bestudeert narcisme. Narcisme is een echte absolute afwezigheid van empathie. En die zegt dat inderdaad dat het aanwezigheid van narcisme en de afwezigheid of afname van empathie in de geschiedenis van de mensheid nog nooit zo manifest aanwezig is geweest als nu. -
Ils : Da's toch wel een beetje vreemd, want als je rondkijkt dan zijn er toch wel heel wat initiatieven, hè. Denk maar aan De Warmste Week, steun voor Oekraïne. bekommernis om het milieu. Pogingen ook die er zijn om om racisme en discriminatie uit de wereld te helpen. Dat zijn toch allemaal tekenen dat er toch wel empathie is? -
Bart : Nee. Nee. Ja. Ja, het klinkt wel zo hè? Van nou, we zijn. Ik ben toch bezig met de goede zaak. Ik ben toch woke of Ik ben toch tegen racisme. Dus ben ik empathisch? Nee, dan? Dan gaat het eigenlijk om dat we mensen een heel andere idee van empathie hebben. -
Ils : Waarover gaat het dan eigenlijk? Wat is dat eigenlijk, empathie? -
Bart : Empathie is eigenlijk een mentale vaardigheid. Dus het gaat niet om om wat je voelt, maar het gaat om wat je je kan inbeelden. En vandaar ook een mentale vaardigheid. Hoe het is voor de ander. Dus dat je eigenlijk echt oprecht in de schoenen van de ander kan gaan staan. En we spreken dan over een mentale positie. Dus je moet. Je moet het er niet mee eens zijn. Dat is voor mij een heel groot verschil. Je hoeft het niet met de ander eens te zijn om wel de mentale positie te kunnen innemen, om in de schoenen van een ander te staan en te begrijpen waar de ander zijn reactie vandaan komt. Om te begrijpen in de situatie waarin de ander zich bevindt, dat die reageert zoals die reageert, doet wat hij doet, denkt wat hij doet en voelt wat hij voelt. Hij denkt wat hij denkt en voelt wat hij voelt. Dat daar gaat het eigenlijk over. Dus het is dus echt een mentale oefening om je voor te kunnen stellen. Als ik volledig in de huid van de ander kruip, hoe is dat dan? -
Ils : En die mogelijkheid is afgenomen? -
Bart : Ja, absoluut. Absoluut. In die zin we zijn. Neem nu maar dat voorbeeld waarbij je zegt van racisme moet worden bestreden. Oké hè? Ik denk als je grote stelling kunnen we dat allemaal aannemen. Maar je ziet dat de mensen die van zichzelf dan vinden dat ze extreem empathisch zijn eigenlijk alleen maar empathisch zijn naar hun eigen standpunt. En als je daar het gesprek mee aangaat en je zegt van ja maar kan jij begrijpen waarom iemand stemt voor een meer extreme partij, dan hebben ze daar meteen een oordeel over. Meteen een oordeel. Ja, dat is dus een teken dat je geen empathie hebt als je zegt van ja dat dat, dat zijn alleen maar domme mensen. Dat zijn alleen maar idioten, Dat zijn alleen maar mensen die die het niet goed voorhebben met de andere helft van de mensheid of heel veel oordelen, dan is dat net het ongelooflijke bewijs van het feit dat je weinig empathie hebt, want je kan perfect op een gegeven moment de oefening gaan maken, opnieuw de mentale oefening gaan maken van hoe komt het eigenlijk dat iemand van een bepaald standpunt overtuigd is? -
Bart : : Hoe komt het dat een Amerikaan stemt voor Trump? Hoe kan dat nu? Ja, maar dat zijn allemaal heel domme mensen en dat is allemaal trailer trash. Dat zijn allemaal witte racisten en en daarom stemden ze voor Trump. Ja sorry, maar dat is wel zeer zeer zeer ver weg van empathie. Ja, mensen die nu nog een diesel auto kopen, die willen de planeet gewoon kapot. Die zijn te achterlijk om te beseffen dat. Ja sorry, maar dat is net dat is net het bewijs van het feit dat je héél weinig empathie hebt. Voor mij is empathie een spier. Die moet je gaan oefenen in die spier, net zoals in de fitness. Je gaat niet geweldige biceps krijgen door een gewichtje van een halve kilogram tachtig keer naar boven te drukken. Dan moet je échte gewicht nemen twintig, dertig, veertig, vijftig kilogram. En dan ga je tenminste iets van spierontwikkeling zien. Dus eigenlijk moet je. Als je jezelf een stuk empathie wil gaan aanleren, moet je net omgekeerd gaan kijken naar die situaties waar de standpunten van andere mensen heel ver van de jouwe liggen. -
Bart : Waar het gedrag van andere mensen voor jou heel erg vreemd is. En dan pas als je die oefening daar gaat maken van hoe komt het dat iemand doet wat hij doet? Hoe komt het dat iemand denkt wat ie denkt? Hoe komt het dat iemand voelt wat hij voelt? Zeker als het zeer ver afstaat van hoe jij zelf in mekaar zit. Dan pas op dat moment ga je de spier van empathie kunnen trainen. Dus ik, Ik geloof niet. Ik geloof heel erg in de resultaten van het onderzoek. Ik heb nog nooit zoveel ego gezien. Ik ben zelf ondertussen ook twintig jaar training aan het geven. Ik merk dat daar een verschuiving is. Mensen hebben heel erg veel het eigen grote heilige gelijk. Ze staan veel minder open voor compleet tegenoverliggende standpunten van andere mensen. Ze zijn eigenlijk zelfs mentaal niet meer in staat om zich te kunnen inbeelden waarom iemand zoiets zou doen. -
Ils : - Bart Kan je gewoon een voorbeeld geven hoe ik dat bijvoorbeeld zie in oefeningen. Soms doen we een oefening waarbij we echt in de positie van de ander gaan staan om te begrijpen waarom een ander bijvoorbeeld naar ons reageert op een bepaalde manier. En als je dan mensen. Ik neem dat mensen echt fysiek mee, dan leggen we een blad op de grond en dan staan we daar op de positie van de ander. En dan proberen we echt in de huid van de ander te kruipen. Wat maakt dat die ander zich tegen jou zo gedragen heeft? Maar dan merk je eigenlijk dat mensen systematisch antwoorden met oordelen over de ander. Dus eigenlijk dat dat dat blijkbaar ongelooflijk moeilijk is. Het is een zeer eenvoudige oefening, maar het is blijkbaar ongelooflijk moeilijk om te begrijpen waarom een ander zoiets vindt of denkt. En dan krijg je bijvoorbeeld ja, dat zal wel ongetwijfeld zijn omdat hij of zij dat of dat of dat. En dan hoor je daar zo hard het oordeel in. Dan hoor je daar zo hard de eigen interpretatie in en die moet je natuurlijk los kunnen laten. -
Bart : Je moet echt, want dat doen wij als mens hè. Als mens zijn wij eigenlijk vanaf het moment dat we bepaald gedrag observeren van anderen of dat een bepaalde uitspraak horen of een standpunt horen, zijn we onmiddellijk klaar met onze eigen interpretatie en onze eigen oordelen. En dat is fantastisch, want dat heeft ons als mens doen overleven. Van de oertijd tot nu, hè. Stel je voor dat je voor een. Dat je in je grot zit, tienduizend jaar geleden en je hoort plots gescharrel aan de ingang van je grot. Je pakt je knuppel, je. Je loopt naar buiten, naar de uitgang van de grot en daar staat een andere krijger. Ja, dan moet je eigenlijk puur op basis van je observatie onmiddellijk kunnen interpreteren of daar gevaar in zit of niet. En het oordeel maken van oké, het is veilig of ik moet nu keihard op de anderen beginnen meppen. Ja, en als daartegenover mij iemand staat, Zeer gespierde, grote kerel met ook een een, een druipend van het bloed, een knuppel in de hand met met een hele grote grijns op zijn gezicht en en die begint daar meteen naar mij toe te stappen. -
Bart : Als ik dat observeer, ja dan? Dan moet ik het uiteraard meteen interpreteren als dit wordt heel gevaarlijk voor mij, die is blijkbaar op rooftocht. En dan heb ik maar twee mogelijkheden vechten of vluchten. Dus in die zin heeft ons dat doen overleven. Dus wij, onze interpretaties en onze oordelen, die hebben wij altijd op zak. Die zijn sterker en sneller dan het licht. Nee, niet letterlijk, maar. -
Ils : Ze staan ons meer en meer in de weg, hoor ik. -
Bart : Ze staan ons ongelooflijk in de weg. Er zijn. Er zijn zoveel standpunten. Ik denk ook eerlijk gezegd dat dat de aanwezigheid op sociale media daar geen goed aan doet. Want daar kan je roeptoeteren wat je wil, zonder al te veel gevolgen. Daar krijg je dan nog eens de bagger van anderen over je heen voor je standpunt. Dan kan je daar nog eens helemaal loos op gaan. Dus op. Op die manier zien we dat standpunten eigenlijk steeds meer en meer als de enige unieke heilige waarheid worden verkondigd, waarbij geen ruimte meer is voor open dialoog. Je merkt het ook mensen zeggen het ook gewoon letterlijk van. Met zulk soort mensen praat ik niet. Ja, als je niet praat met mensen die een hele andere mening en heel ander standpunt hebben dan je eigen standpunt, ja dan leer je dus niks. Dan herhaal je alleen maar wat je eigenlijk voor jezelf al hebt uitgemaakt, wat je eigenlijk voor jezelf al weet. Je gaat niets nieuw leren. Terwijl als je nochtans met mensen in gesprek gaat, in dialoog gaat, zou je misschien wel eens iets nieuws kunnen leren. -
Bart : Zou je misschien kunnen begrijpen. Mentaal begrijpen waarom een ander een bepaald standpunt heeft, maar je je merkt het ook gewoon ook. Ook gewoon maatschappelijke. Er is geen grijs meer. Het is enkel nog zwart en wit. Het ene standpunt word tegen het andere standpunt afgezet. Je je ziet het zelfs in in de taal die mensen gebruiken. Er worden meteen grote woorden aan geplakt. Kijk naar de manier waarop in de pers word gepraat over Trump. Kijk naar de manier waarop je in de pers wordt gepraat over linkse, zeer linkse partijen. Kijk naar de manier waarop in de pers wordt gepraat over rechtse partijen. Kijk naar naar Kijk naar het hele Corona debat. Wat waar, waarbij woorden als schapen aan de ene kant en anti-vaxxers aan de andere kant werden gezet. We zijn zo snel met labels omdat we net niet meer dat grijze middenveld zien. En eigenlijk in dat grijze middenveld ligt de oplossing. Dus in die zin moeten we wel naar elkaar leren luisteren voor beide standpunten en in heel geïnteresseerde vragen gaan stellen. Dus ja, empathie. -
Bart : Ik merk het ook dagelijks. Ja, empathie is blijkbaar verrekte moeilijk geworden. Je hebt je eigen standpunt. Ik heb het recht om mijn standpunt te hebben. Ik ben juist met mijn standpunt en de ander is fout. Ja, dan heb je geen grijs meer, dan heb je enkel nog zwart en wit. -
Ils : Ja en het hangt ook af met welke intentie dat je in een gesprek stapt. Natuurlijk. Als het is om de andere te overtuigen van je gelijk. -
Bart : Ja dan ga je geen stap verder geraken. Nee dat klopt, dat klopt. En en En Die openheid om om daar eigenlijk te zeggen van ja, ik wil echt wel eens oprecht in gesprek. Ja, Dan merk je dat meer en meer mensen zeggen nee. Met zo'n soort mensen ga ik niet in gesprek. Ja, wat? Wat? Hoe ga je dan in de fitness die empathie spier gaan trainen Als je dat weigert. -
Ils : Zie je ook de moeilijkheid ervan op de werkvloer. Want je komt in heel veel bedrijven die zie je ook die daling van empathie, ook tussen collega's, tussen teams. -
Bart : Ja, ik, ik merk het. In die zin. En ik voer uiteraard geen kwantitatief onderzoek, hè. Voor mij gaat het echt om met mensen bezig te zijn en en te luisteren en te horen waar zij tegenaan lopen. Maar je merkt heel erg dat dat idee dat mensen wat zij voelen is de waarheid dat is, dat is en dat is ook voor hen, dat is hun waarheid. Maar het is niet de waarheid. Dus het is iets wat zeker over de afgelopen twintig jaar, waar ik meer en meer en meer dingen rond voel, hè, En waar mensen nogal redelijk stellige uitspraken doen. Ja, zo is het, zo zou het moeten zijn. Nu, we hebben altijd al overtuigingen gehad hè, over hoe het moet zijn tussen collega's, hoe het hoort te zijn op de werkvloer. -
Ils : Maar ja, uiteindelijk. -
Bart : Dat stuk waarbij we niet meer in staat zijn om te gaan zien van maar hoe zou het voor de ander zijn? En kan het misschien ook iets zijn dat de ander ergens een interpretatie heeft gemaakt van mijn gedrag? Op basis waarvan dan? En dan die openheid van geest om te gaan zeggen Oké, nu ga ik ns even mentaal heel erg stretchen. En ik? Ik ga eens openstaan voor wat de ander zegt, hè? ja, je zou het kunnen omschrijven als een. En dat is iets wat ik vaker zeg ik ik merk veel meer ego en ego Voor mij is is eigenlijk niks anders dan de interface tussen wie we echt zijn en de buitenwereld. Ego is voor mij een soort ja, noem het een besturingssysteem van een computer hè. Elke computer op zich, welke computer dan ook, is een razendsnelle rekenmachine die allemaal nulletjes en eentjes verwerkt. Maar of dat nu een Ubuntu is of dat is een Microsoft of dat is een Apple, dat maakt eigenlijk niet zo heel veel uit. Dus op die manier moeten we ook geen oordeel hebben over een besturingssysteem en dus eigenlijk ons ego is ons besturingssysteem waarmee wij de wereld tegemoet treden. -
Bart : Maar je moet ook maar de relativiteit ervan erkennen en daar heb ik meer het gevoel dat mensen het moeilijker vinden om de relativiteit van hun eigen ego te zien. En dus als je je eigen ego natuurlijk als de maatstaf letterlijk de maatstaf neemt om het gedrag van anderen aan af te meten en waarbij dus wat anderen anders doen en anders denken en anders zeggen is fout. Ja, dan wordt het natuurlijk heel erg moeilijk om nog heel oprecht empathie te gaan tonen. -
Ils : Ja, ik merk dat er dan ook een soort van behoefte is om die dialoog in gang te trekken op de werkvloer. Dat de mensen het misschien zelf niet meer kunnen omdat ze helemaal vanuit die standpunten reageren of of zelfs niet meer in gesprek gaan. -
Bart Ja en en en. Goh, ik? Ik zie het ook een beetje somber in voor de komende jaren, in die zin dat in ons onderwijs is er weinig ruimte of wordt er weinig ruimte geboden aan met elkaar in dialoog gaan. Al die groeps werkjes van tegenwoordig. Maar waar Jongeren worden verplicht om met elkaar in groepjes te gaan werken, terwijl ze eigenlijk van het onderwijs uit nergens de mogelijkheid hebben gekregen om om zich te bekwamen in die vaardigheid van hoe doe je dat dan op een gegeven moment om om conflicten, om om verschillende belangen, verschillende standpunten met elkaar te gaan verenigen? Ja, dat, dat wordt nergens in. Dat zit nergens in het concrete formele curriculum. Maar we verwachten het wel. We verwachten het wel als als leerkrachten. Of als docenten Aan. Aan het hoger onderwijs verwachten we wel, maar plots dat dat de jeugd het kan doen. Terwijl we het misschien zelf als collega's onder mekaar ook niet kunnen. En bovenop merk je dat heel veel van die jeugd ook veel meer. Screen agers worden dus veel meer met het scherm bezig zijn, zelfs soms angst hebben om de telefoon te nemen om te bellen. -
Bart : Dus ja, het steeds meer virtuele karakter van gesprekken en van interacties helpt natuurlijk niet daarbij om zoals je zegt heel terecht om op de werkvloer met elkaar in dialoog te gaan en te zeggen van goh, dit is wat ik nodig heb, wat heb. Wat heb jij nodig? Want niet alleen dat eerste stuk van dit is wat ik nodig heb, maar ook wat heb jij nodig? Wat maakt dat jij zo naar de zaak kijkt? Want ik kijk daar op een heel andere manier naar. En echt, dat dat soort, ja ik noem het dan tweede niveau, vragen gaat stellen. Wat maakt dat jij daar zo naar kijkt? Wat is daar onder en wat zit daaronder? Wat voor jou zo blijkbaar zo belangrijk is? Dat zijn heel relevante vragen om elkaar te leren kennen en voorbij te gaan aan elkaars standpunten. -
Ils : Ik merk ook dat mensen geneigd zijn om het conflict. Ja, noem het maar conflict uit de weg te gaan. Dat ze angstig zijn om conflict te hebben, hè? En het hoeft daarvoor nog niet eens in conflict te zijn. Maar dat maakt dat er ondertussen wel dingen gebeuren in de wandelgangen aan de koffiemachine, die dan veel erger zijn dan één op één in gesprek te gaan, hè? -
Bart : Ja, maar absoluut het en en heel veel. Het woord conflict alleen al als ik, Als ik elke trainingsdag waarbij het gaat over conflicten oplossen of communicatie of wat dan ook, of samenwerken. Maar elke keer. Ja, ik. Ik hou niet van conflicten. Maar een conflict op zich is niet slecht. Maar in ons hoofd hebben wij meteen de link gemaakt. Een conflict is gelijk aan ruzie. Een conflict is gelijk aan een verstoorde relatie. Terwijl als ik nu over een conflict praat, dan praat ik over een belangenconflict. Jij wil iets en ik wil iets. En dat kan twee graden van elkaar verschillend zijn, maar dat kan ook 180 graden diametraal tegenover elkaar staan. Dat is iets helemaal anders. En dan hebben we op een andere manier ermee om te gaan. Dus wat mensen dan heel vaak doen is niet adresseren waar het conflict over zou horen te gaan. Bijvoorbeeld over ik wil iets en jij wil iets. En hoe ver ligt dat uit elkaar? En waarom vinden wij iets anders en willen we iets anders? -
Bart : Wat gaan mensen dan doen? Dan gaan ze heel hard op de inhoud of op het proces gaan liggen duwen. Op een geïrriteerde manier, op een gefrustreerde manier, op een gestresste manier, dus eigenlijk op een conflictueuze manier. Gaan we dan over de inhoud beginnen lullen? Ja, maar dat werkt dus niet. En dus eigenlijk heb je dan gewoon die stappen eronder te gaan waarbij je op een gegeven moment zegt ja, eigenlijk hebben we het hebben over wat voor jou belangrijk is. Eigenlijk hebben we het hebben over wat voor mij belangrijk is En hoe kunnen wij hier bruggen gaan slaan? Dat is ook wat een bemiddelaar doet bijvoorbeeld hè. Die gaat specifiek voorbij standpunten, op zoek naar wat ons Drijft naar ons standpunt wat, wat, wat dat standpunt voor ons vertegenwoordigt. Om dat. Vanop dat dieper niveau kan je wel bruggen beginnen bouwen. -
Ils : Ja, je hebt het daar dit ook gehad over wat ons in de weg staat om echt empathie te tonen. ja, welke gewichtjes zou ik dan moeten nemen? En zeg maar in de fitness om die empathie spier te oefenen? Ja, wat zou mij daarin kunnen helpen? -
Bart : Ja ja, ik ga daarop op twee niveaus antwoorden. Het eerste wat je zou kunnen doen is gewoon om om in in de je bredere leven. Dus niet alleen professioneel, maar je breder leven en en genoeg voer om te oefenen. Genoeg oefenmateriaal. Kijk naar kijk gewoon naar het nieuws, kijk naar sociale media en neem daar eens een thema uit waarvan je zegt van of een uitspraak iets, een stelling die iemand heeft, een standpunt dat iemand heeft dat ver afstaat van waar jij zelf zit. Ben jij heel erg bezig met de opwarming van de aarde? Neem dan eens iemand die zegt het is allemaal een hoax, het is allemaal niet waar en en dat soort stampen dus echt heel ver af. Iemand die zegt ja nine eleven is is een uitvinding is een hoax. Dat, dat is een ontploffing geweest. Dat zijn geen vliegtuigen geweest. En als ik van zo'n complotdenkers ja, als dat heel ver van van jouw realiteit staat, dan heb je een goed voorbeeld te pakken en dan ga je daar. -
Bart : En dat is puur een mentale oefening. Da's echt echt mentaal in de fitness gaan zitten. Dan ga je daar inderdaad gaan kijken naar hey, hoe zou ik moeten denken? Wat zou ik bij mezelf moeten zeggen om dat standpunt te kunnen begrijpen, om dat standpunt te kunnen volgen? Dus kijk gewoon naar massa's maatschappelijke thema's. Daar zijn er in overvloed. Zet de televisie op op het journaal en je hebt er al twintig op een half uur tijd. De wereld loopt vol van tegenstellingen en van zwart wit meningen. Al die polariteiten wat iets zal zijn voor één van de volgende afleveringen. Al die polariteiten die er tussen mensen zijn. Kijk daar eens naar. Neem net één die heel ver van je eigen standpunt afstaat en probeer dan op een objectieve manier voor jezelf te gaan beschrijven. Hoe zou deze persoon moeten denken om dit standpunt te hebben? Wat zou deze persoon oprecht moeten geloven om dit standpunt te hebben? En als je dat hebt bijvoorbeeld opgeschreven, letterlijk opgeschreven of een mentale notitie gemaakt, haal dan je eigen oordeel en interpretatie ervan af. -
Bart : Dit is een tweede stap, want dat doen we nog heel vaak. Ja, iemand die gelooft dat nine eleven een hoax is. Ja, dat ligt dan aan het feit dat het een idioot is die een bepaalde persoonlijkheidsstoornis heeft. Ja, dat is uiteraard geen empathie. Dus ga daar, ga. Haal die laag van jouw eigen oordelen en interpretaties er vanaf en dan kom je echt op de onderliggende mogelijke onderliggende overtuigingen die een ander heeft. Onderliggende trauma's die een ander heeft, onderliggende ervaringen in het leven die iemand anders heeft, waardoor die denkt wat ie denkt, waardoor ie voelt wat ie voelt en waardoor dat ie doet wat ie doet. Tweede stap is eigenlijk op het moment dat je op het werk wordt geconfronteerd met iemand die een heel andere opinie heeft, een heel ander standpunt heeft om daar niet in de verdediging te schieten van je eigen standpunt, niet tegen argumenten te beginnen, tegen dat standpunt van de ander, maar vragen te gaan stellen. Stel open vragen Wat maakt dat je dit denkt? Wat vind jij daar het voordeel van? -
Bart : Waar zie jij de meerwaarde binnen jouw voorstel, binnen jouw standpunt? Wat maakt dat je tot deze redenering komt? Stel dat soort open vragen. En ja, ik zou bijna zeggen wees een soort Alice in Wonderland. Alice in Wonderland, die daar in de wondere wereld Wonderland terechtkomt. Plots een konijn ziet rondlopen met een zakhorloge en op een heel naïef onschuldige, verwonderde manier vraagt van hoe Je bent een konijn en je loopt met een uurwerk rond. Dat stuk dat je eigenlijk echt of of als een soort antropoloog, als je dat liever hebt en Alice in Wonderland dat je heel oprecht nieuwsgierig wordt, zonder eigen oordeel, zonder dat je eigen overtuigingen en standpunten meespelen. Stel vragen. Heel oprecht, heel nieuwsgierig. -
Ils : Ja, dat veronderstelt toch wel een soort van ruimte hè, dat je niet meteen in die reactie gaat, hè? -
Bart : Klopt ja. Ja dus. Dat heb je wel te doen, hè? Je hebt natuurlijk die die daar even de pauzeknop in te duwen en te zorgen dat je meer proactief in het gesprek gaat zitten dan puur vanuit de reactie reageert op wat de ander zegt. Dat klopt ja. -
Ils : Nee. Goed, om zo meteen af te sluiten Kan je nog 'ns kort samenvatten van ja. Wat helpt ons dan om in die empathie te stappen? -
Bart : Ja, ik ga. Ik ga de samenvatting starten met het feit dat we dus vaststellen over twintig afgelopen twintig jaar had er een daling is van 40% empathie en en die daling mag je ook letterlijk nemen. Het zijn dezelfde vragen die twintig jaar aan ons stuk zijn gesteld. Dus het feit dat daar plots andere antwoorden op beginnen te komen. Die daling van 40% is effectief. Een daling van zelf gerapporteerd 40% minder empathie. Daar zien we dan ook tegelijkertijd heel erg een verscherping van standpunten heel erg veel zwart en wit en weinig grijswaarden. Nu grote aanbeveling om je eigen empathie te gaan oefenen. Doe het vooral met standpunten die ver af van je eigen standpunten liggen. Net zoals de fitness geen gewichtjes van een halve kilo, maar meteen twintig, dertig, 4050 kg de lucht in steken. Dus je gaat die spiermassa kunnen trainen op het moment dat je dat bewust probeert met standpunten, meningen, gedragingen, opinies, gevoelens die ver af liggen van die van jezelf. En dan kan je dat vooral gaan beginnen oefenen bij jezelf door vragen te gaan stellen. -
Bart : Je kan de oefening natuurlijk helemaal op je eentje doen, waarbij je zegt van waar moet iemand van overtuigd zijn? Wat moet iemand belangrijk vinden om dit standpunt te hebben? En je kan het natuurlijk live in een gesprek gaan doen waarbij je dat soort vragen stelt. Open vragen aan de ander op een heel naïef, verwonderde, maar wel heel nieuwsgierige manier. -
Ils : Dank je wel Bart! -
Bart : Met plezier. -
Ils : Ook voor de luisteraars van Trek eens die schoenen aan van de ander hè, Van diegene die ver weg lijkt te staan van jou. En benieuwd wat dat brengt. -
Bart : Ja, hou me zeker op de hoogte. -
Ils : En graag tot de volgende aflevering. -
Bart : Tot de volgende aflevering. -
Ils : Dag Bart.
